Για τους μηχανισμούς προπαγάνδας που χρησιμοποιεί το Κρεμλίνο στην Ευρώπη και τα μέτρα που πρέπει να πάρουν οι δυτικές χώρες προκειμένου να ανταπεξέλθουν σε αυτή την αναμέτρηση.
Ο Ολεξίι Αρεστόβιτς είναι το άτομο που περισσότερο απ’ όλους αγαπούν να μισούν οι Ουκρανοί. Με προϋπηρεσία στη στρατιωτική κατασκοπεία, έχει υπάρξει δύο φορές σύμβουλος του Γραφείου Προέδρου της Ουκρανίας, και τις δύο φορές έφυγε προκαλώντας πολύ θόρυβο, ενώ τους πρώτους μήνες της ευρείας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία υπήρξε εκείνο το άτομο που – μέσα από τις επίσημες ενημερώσεις αλλά και από τις εκπομπές του στο Διαδίκτυο – καθησύχαζε τους Ουκρανούς όσον αφορά την πορεία του πολέμου, ομολογουμένως γλιτώνοντας σημαντική μερίδα του πληθυσμού από εκδηλώσεις πανικού και ηττοπάθειας. Με σχεδόν 1,7 εκατομμύρια ακολούθους στο YouTube, ο Αρεστόβιτς θεωρείται σήμερα ένα από τα πλέον επιδραστικά άτομα όχι μόνο στην Ουκρανία αλλά και σε όλον τον πρώην σοβιετικό χώρο. Μεγάλη μερίδα των Ουκρανών τον παρακολουθούν ανελλιπώς, κυρίως για να μπορούν στη συνέχεια να του ασκούν κριτική. Ενας από τους βαθύτερους λόγους αυτής της κριτικής είναι το γεγονός ότι ο Αρεστόβιτς δεν προσπαθεί να γίνεται συμπαθής στους συμπατριώτες του, λέγοντας συχνά δυσάρεστα πράγματα με τον πιο ωμό τρόπο. Ο Αρεστόβιτς μίλησε στα «ΝΕΑ» για ένα από τα θέματα που χειρίζεται καλύτερα – τη ρωσική προπαγάνδα.
«Το σύστημα της προπαγάνδας που χρησιμοποιεί η Ρωσία εφευρέθηκε από τους μπολσεβίκους. Και συγκεκριμένα από τον Λένιν, πριν από 100 χρόνια. Οι αρχές είναι πολύ απλές και χρησιμοποιούνται και σήμερα από την πλειονότητα αριστερών κινημάτων ανά τον κόσμο, αλλά όχι σε τέτοια έκταση. Λειτουργεί ως εξής: οποιοδήποτε ζήτημα πρέπει να πολιτικοποιείται και να συνδέεται με την τρέχουσα πολιτική ημερήσια διάταξη, και συνολικά στο θέμα της εξουσίας. Η ρωσική προπαγανδιστική μηχανή βλέπει την Ευρώπη ως παγόβουνο που έχει ρωγμές. Και το ζήτημα της προπαγάνδας είναι να τοποθετήσει σε κάθε ρωγμή μια σμίλη και να αρχίσει να το σφυροκοπεί ώστε η ρωγμή να μεγαλώνει. Μπορεί να είναι θέμα οικολογίας, εγκληματικότητας, διακίνησης οπλισμού, επιχειρήσεων, φυσικού αερίου, πολιτισμού, οτιδήποτε» υποστηρίζει ο Αρεστόβιτς.
Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό το σχήμα χρησιμοποιείται ευρέως από τη Ρωσία σε βάρος της Ευρώπης και της Δύσης συνολικά. Οι Ρώσοι εντοπίζουν ένα πρόβλημα, το υπερτονίζουν, το συνδέουν με την τρέχουσα πολιτική κατάσταση, το συνδέουν με κάποιο σύμβολο που οδηγεί στην επίλυσή του μέσω ορισμένων ενεργειών που συμφέρουν τη Ρωσία, για παράδειγμα με την αλλαγή μιας φιλοδυτικής κυβέρνησης ή με την άρνηση βοήθειας στην Ουκρανία. «Η συνταγή οποιασδήποτε προπαγάνδας δουλεύει ως εξής: στην αρχή ο “πόνος”, έπειτα ο συμβολικός συσχετισμός με τον πόνο και έπειτα το μήνυμα της προπαγάνδας. Στη ρωσική περίπτωση, αυτό έχει πολύ μεγαλύτερη κάλυψη και προσπάθεια πολιτικοποίησης οποιουδήποτε θέματος και σύνδεσής του με τη μεγάλη αφήγηση» περιγράφει ο Αρεστόβιτς.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι δυτικές χώρες, ακόμα και σε επίπεδο επιτελείων, δεν έχουν βρει τρόπο αντιμετώπισης αυτού του σχήματος. «Η Δύση δεν λειτουργεί έτσι. Οι Δυτικοί μπορεί να ασχολούνται με ψυχολογικές – επικοινωνιακές επιχειρήσεις, αλλά δουλεύουν σε συγκεκριμένα σημεία. Δεν τους έρχεται στο μυαλό να συνδέσουν το πρόβλημα της αποχέτευσης στη Μοσούλη με την ανάγκη αλλαγής της κυβέρνησης του Σαντάμ Χουσεΐν. Λένε “εμείς ανατρέπουμε τον Σαντάμ επειδή επιτέθηκε στο Κουβέιτ, δηλητηριάζει τους ανθρώπους και εξολοθρεύει τους Σιίτες και τους Κούρδους”. Οι Ρώσοι, αντιθέτως, θα είχαν συνδέσει την αποχέτευση της Μοσούλης με τις αρρώστιες στα πρόβατα στο κουρδικό τμήμα του Ιράκ, την έλλειψη νερού, ένα αγοράκι που επιτέθηκε σε ένα κορίτσι στο σχολείο… Ολα αυτά θα έδεναν στην προπαγάνδα κατά του Σαντάμ».
Ο Αρεστόβιτς τονίζει ότι τα μηνύματα της προπαγάνδας στοχεύουν στο θυμικό προκειμένου να δημιουργούν συγκεκριμένα συναισθήματα ώστε μετά οι ίδιοι δίαυλοι να έρχονται και να δίνουν «απαντήσεις» και «εξηγήσεις» σε αυτά τα μηνύματα: «Θυμάστε στην Κολονία, το 2015, υπήρχαν μαζικές παρενοχλήσεις γυναικών από μετανάστες. Ασχολήθηκα εκτενώς με αυτή την περίπτωση. Εχει επιβεβαιωθεί ότι αυτοί οι μετανάστες είχαν μισθωθεί από τους Ρώσους προκειμένου να παρενοχλήσουν μαζικά ντόπιες γυναίκες. Στη συνέχεια άρχισαν να εμφανίζονται κλιμακωτά μηνύματα στα κοινωνικά δίκτυα. Η αλληλουχία των μηνυμάτων που περνούσαν είχε περίπου ως εξής:
– «Γερμανοί άντρες δεν είναι σε θέση να υπερασπιστούν τις γυναίκες τους».
– «Η γερμανική κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να υπερασπιστεί τις γυναίκες».
– «Οι Ευρωπαίοι συνολικά δεν είναι σε θέση να υπερασπιστούν τις γυναίκες τους».
– «Η Ευρώπη είναι μια φυλή που αργοπεθαίνει».
– «Η Ευρώπη απορροφάται από τις ΗΠΑ».
– «Οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να υπερασπιστούν μόνοι τους τον εαυτό τους».
– «Κάποιος πρέπει να τους βοηθήσει. Ποιος όμως;». Δεν το λένε. Υστερα από μερικές ημέρες διαδίδεται και άλλο μήνυμα: «Η μοναδική περίπτωση υπεράσπισης γυναικών στην Κολονία ήταν όταν οι γυναίκες εισέβαλαν κυνηγημένες σε κάποιο ξενοδοχείο στο οποίο ο υπάλληλος ήταν πρώην αθλητής του κικ-μπόξινγκ, που βγήκε έξω και έδιωξε τους επιτιθέμενους και οι έξι γυναίκες σώθηκαν. Ποιος είναι στην εθνικότητα; Κροάτης. Μετά από λίγο δεν αναφέρεται ή δεν τονίζεται το Κροάτης, αλλά τονίζεται το “Σλάβος”. Και έπειτα έρχεται το μήνυμα ότι μόνο οι Σλάβοι έχουν διατηρήσει αυτές τις αρχές και τη νοοτροπία της παλιάς Ευρώπης που έχει ακόμα ορισμένα χαρακτηριστικά που είχαν οι παλιοί Ευρωπαίοι, και μπορούν να συγκρατήσουν την Αμερική και να βάλουν στη θέση τους τους “εισβολείς” από τον Νότο κ.λπ.».
Σύμφωνα με τον Αρεστόβιτς, οι Ρώσοι έχουν ικανοποιητικούς πόρους και ανθρώπους στη Δύση προκειμένου να κάνουν αυτή τη δουλειά. Ο ίδιος θεωρεί ότι το δυτικό κοινό δεν έχει ανοσία σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις και αυτό δημιουργεί σημαντικούς κινδύνους.
«Οι δυτικές κοινωνίες θα έπρεπε να αλλάξουν τον χαρακτήρα των στρατηγικών τους επικοινωνιών. Σήμερα γίνεται το εξής: βγαίνει ένας αξιωματούχος και διατυπώνει μια σειρά από σωστές απονευρωμένες λέξεις, διότι θα πρέπει να λάβει υπόψη του τα πάντα για να μην παρεξηγηθεί κανείς. Και αυτή η είδηση στερείται συναισθήματος και μια είδηση που στερείται συναισθήματος δεν φτάνει στον καταναλωτή. Θα τα πεί όλα σωστά, θα τον τυπώσουν στις εφημερίδες αλλά κανείς δεν θα τον διαβάσει. Και μετά κοιτάει τη σελίδα στο Facebook της γειτονιάς του και διαβάζει “ποπό χαμός, θα γίνει τώρα αλλαγή πολιτικής στην Τουρκία, και η Τουρκία θα ενισχυθεί και θα γίνουν τα πράγματα χειρότερα. Και εκεί κάποιος λέει ότι αν η Ουκρανία μπει στο ΝΑΤΟ τα πράγματα θα γίνουν ακόμα χειρότερα”. Και αυτό διαμορφώνει την κοινή γνώμη, την οποία αναγκαστικά λαμβάνει υπόψη του ο πολιτικός».
«Έτσι γίνεται λοιπόν, από τοπικές συζητήσεις σε επίπεδο γειτονιάς μέχρι δηλώσεις κορυφαίων ρώσων στελεχών. Το βασικό είναι ο ολοκληρωτισμός, να πιάσεις οποιοδήποτε θέμα και να το κάνεις πολιτικό. Αν διαπιστωθεί ότι στην Ελλάδα κάποιο είδος σαύρας έπαθε κάποια σπάνια ασθένεια, πιστέψτε με, θα το κάνουν πολιτικό ζήτημα και θα απαιτήσουν αλλαγή κυβέρνησης και αντικατάστασή της με φιλορωσική» καταλήγει ο Αρεστόβιτς.
Κώστας Ονισένκο | Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 20 Μαίου 2023
Το δεύτερο μέρος της συνέντευξης, όπου ο Ολεξίι Αρεστόβις μιλάει για τη σχέση του με τον ελληνικό πολιτισμό, θα δημοσιευτεί σε λίγες ημέρες.